FPT, Vingroup, Vinamilk được đề xuất dẫn dắt mạng lưới ESG quốc gia

Tại Diễn đàn ESG Việt Nam diễn ra ngày 23/4 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu đã thống nhất quan điểm rằng Việt Nam cần sớm thiết lập một mạng lưới ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) do các tập đoàn lớn trong nước dẫn dắt. Theo các chuyên gia, đây sẽ là bước đi chiến lược nhằm thúc đẩy hệ sinh thái phát triển bền vững và giúp doanh nghiệp Việt Nam hội nhập sâu hơn với các chuẩn mực toàn cầu.

Đề xuất xây dựng mạng lưới ESG do các doanh nghiệp đầu ngành dẫn dắt

Ông Nguyễn Văn Khoa, Tổng giám đốc Tập đoàn FPT, cho rằng thay vì phát triển rời rạc, các doanh nghiệp lớn như FPT, Vingroup, Vinamilk, T&T cần hợp lực để dẫn dắt một mạng lưới ESG toàn quốc. Mô hình này sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) học hỏi, tiếp cận nguồn lực và tiêu chuẩn ESG một cách thiết thực hơn.

“Việt Nam sẽ đạt mục tiêu phát triển bền vững nhanh hơn nếu có sự dẫn dắt tập thể từ các doanh nghiệp đầu ngành. Đây không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là một lợi thế cạnh tranh bền vững trong dài hạn,” ông Khoa nhấn mạnh.

Mạng lưới ESG này sẽ đóng vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp Việt Nam với các tổ chức quốc tế, các quỹ đầu tư xanh và mạng lưới ESG toàn cầu. Đồng thời, đây cũng là nơi chia sẻ kiến thức, tiêu chuẩn và thực hành tốt giữa doanh nghiệp các ngành nghề khác nhau, từ sản xuất, công nghệ đến nông nghiệp và năng lượng.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp rào cản trong thực hành ESG

Tuy vậy, quá trình chuyển đổi ESG của các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn nhiều thách thức. Ông Nguyễn Tiến Huy, Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VCCI), chia sẻ rằng phần lớn SMEs hiện chưa thể tiếp cận các nguồn vốn xanh do thiếu tiêu chuẩn rõ ràng và khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chí đánh giá.

Một ví dụ thực tế được đưa ra là một startup trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững sử dụng cát thay vì than để sấy khô nông sản. Dù ý tưởng sáng tạo và mang lại giá trị môi trường rõ ràng, startup này vẫn không thể tiếp cận vốn vay ngân hàng vì thiếu bộ tiêu chí ESG cụ thể. Sau cùng, họ chỉ có thể gọi vốn thành công nhờ kết nối với Diễn đàn P4G (Partnering for Green Growth and the Global Goals 2030), một sáng kiến đa quốc gia.

TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, cho rằng ngân hàng cần có cơ chế bảo lãnh vay vốn xanh với tỷ lệ từ 30–50%. Đồng thời, hệ thống tiêu chuẩn ESG cũng cần được phân cấp rõ ràng theo quy mô doanh nghiệp, thay vì áp dụng một khung tiêu chí chung cho tất cả.

“Có đến 60% doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay không biết đăng ký ở đâu để nhận hỗ trợ ESG,” ông nhấn mạnh.

ESG cần điều chỉnh theo thực tế doanh nghiệp, tránh hình thức

Tổng giám đốc FPT cũng đề xuất điều chỉnh hệ thống chính sách để “đưa cuộc sống vào pháp luật, thay vì áp dụng pháp luật cứng nhắc”. Theo ông, cần xác định rõ năng lực thực thi ESG trung bình của khối SMEs hiện nay đang ở mức nào, từ đó xây dựng các nghị định, thông tư và tiêu chí đánh giá phù hợp thực tiễn.

Ông Khoa cũng lưu ý rằng ESG không phải là một trào lưu nhất thời, mà là xu hướng phát triển mang tính chiến lược lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

“Lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp cần là người khởi xướng và dẫn dắt ESG. Ở FPT, tôi là người trực tiếp đảm nhiệm triển khai ESG, ít nhất từ 4 đến 5 đầu việc cụ thể. Đây là cam kết từ trên xuống, không thể giao hoàn toàn cho cấp dưới,” ông chia sẻ thêm.

Cần tư duy hệ sinh thái ESG toàn diện, gắn kết chính sách và thực tiễn

TS Bùi Thanh Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Ban IV (thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính), cũng bày tỏ sự đồng tình với mô hình mạng lưới ESG do doanh nghiệp đầu ngành dẫn dắt. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng việc phát triển bền vững cần tư duy tổng thể và hệ sinh thái chính sách phù hợp với từng cấp độ doanh nghiệp.

Theo ông Minh, trong khi tư duy ESG nên theo tiêu chuẩn toàn cầu, thì việc thực thi phải phù hợp với điều kiện địa phương, đặc biệt là đối với các ngành có nhiều đặc thù như sản xuất nông nghiệp, chế biến thực phẩm hoặc ngành nghề truyền thống.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) hiện cũng đang triển khai mô hình kết nối ESG theo chuỗi, trong đó doanh nghiệp FDI và các tập đoàn lớn đóng vai trò hạt nhân, từ đó lan tỏa tiêu chuẩn và hỗ trợ SMEs. Tuy nhiên, ông Huy từ VCCI thừa nhận rằng việc tiếp cận vốn và xây dựng năng lực nội tại của doanh nghiệp nhỏ vẫn cần nhiều sự hỗ trợ hơn nữa từ cả phía nhà nước và cộng đồng tài chính.

Cam kết ESG: Lợi thế trong chuỗi cung ứng và tiếp cận thị trường quốc tế

Việc doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn ESG không chỉ mang ý nghĩa đạo đức hay trách nhiệm xã hội, mà còn là điều kiện ngày càng bắt buộc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều tập đoàn đa quốc gia hiện yêu cầu đối tác cung ứng minh bạch ESG như một phần trong hợp đồng thương mại.

Từ lĩnh vực dệt may, điện tử đến nông sản, doanh nghiệp Việt Nam nếu không chủ động chuyển đổi theo hướng bền vững sẽ có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt khi các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đang siết chặt các tiêu chuẩn về phát thải và truy xuất nguồn gốc.

Việc thành lập một mạng lưới ESG quốc gia do các tập đoàn đầu ngành như FPT, Vingroup, Vinamilk dẫn dắt có thể trở thành động lực quan trọng để nâng cao năng lực bền vững của toàn khối doanh nghiệp Việt Nam. Đây không chỉ là bước đi cần thiết để thực hiện các cam kết quốc tế về Net Zero và tăng trưởng xanh, mà còn là chìa khóa để Việt Nam duy trì năng lực cạnh tranh trong bối cảnh các rào cản môi trường và xã hội đang ngày càng ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu.