NESCAFÉ hành trình kiến tạo nền nông nghiệp tái sinh tại Việt Nam

Từ những đồi cà phê xanh mướt ở xã Ea Tiêu, huyện Cư Kuin (Đắk Lắk), chương trình NESCAFÉ Plan không chỉ giúp người nông dân tăng năng suất mà còn mở ra một hướng đi bền vững hơn cho ngành cà phê Việt Nam: canh tác theo mô hình nông nghiệp tái sinh.

Ra đời với triết lý “trả lại sự sống cho đất”, mô hình nông nghiệp tái sinh mà NESCAFÉ Plan đang triển khai tại Việt Nam đi ngược lại với cách canh tác truyền thống vốn chỉ chú trọng sản lượng. Từ năm 2011 đến nay, chương trình đã đưa vào thực tiễn ba mục tiêu cốt lõi: phục hồi đất, kiểm soát nước tưới và tăng cường đa dạng sinh học.

Người nông dân là trung tâm của mô hình, là người trực tiếp ra quyết định trong mọi hoạt động sản xuất. Mục tiêu không chỉ là tăng năng suất, mà còn là tăng lợi nhuận và giảm chi phí đầu vào một cách bền vững, đồng thời bảo vệ môi trường.

Câu chuyện thay đổi từ vườn cà phê Ea Tiêu

Ông Dương Thanh Sâm – một trong những hộ đầu tiên tại Ea Tiêu tham gia NESCAFÉ Plan – chia sẻ: “Trước đây chúng tôi làm theo kinh nghiệm truyền thống, tưới bao nhiêu, bón bao nhiêu là ước lượng bằng mắt. Nhưng khi áp dụng kỹ thuật mới, mọi thứ được tính toán rõ ràng, từ độ ẩm đất đến liều lượng phân bón.”

Nhờ những hướng dẫn kỹ thuật từ NESCAFÉ Plan, như sử dụng vỏ cà phê làm phân hữu cơ, xác định thời điểm tưới nước bằng chai nhựa và lon sữa, ông Sâm không chỉ tiết kiệm được chi phí mà còn giúp cây trồng phát triển tốt hơn. Mô hình canh tác mới giúp ông cắt giảm thời gian tưới nước xuống một nửa và giảm đến 25% lượng phân hóa học.

Đến nay, ông đã tái canh toàn bộ 3,5 hécta cà phê của gia đình bằng giống cây kháng sâu bệnh do Viện WASI phát triển, kết hợp xen canh hồ tiêu theo mô hình nông nghiệp tái sinh. Nhờ đó, năng suất cà phê tăng gấp rưỡi, thu nhập tăng gấp đôi và sức khỏe đất được phục hồi.

Khi hiệu quả không chỉ được đo bằng tấn

Trong quá khứ, người trồng cà phê thường chạy theo sản lượng mà bỏ qua chi phí ẩn và hệ lụy môi trường. NESCAFÉ Plan đã thay đổi tư duy này. “Làm nông nghiệp tái sinh là tính toán kỹ lưỡng từng khâu, từ lượng nước, phân bón, đến thời điểm chăm sóc. Không cần tăng sản lượng bằng mọi giá, mà phải tăng giá trị từ chính mảnh vườn của mình,” ông Sâm khẳng định.

Đây là bước chuyển từ mô hình sản xuất khai thác sang mô hình quản lý bền vững tài nguyên. Với cách làm mới, người nông dân được hướng dẫn cách tối ưu đầu tư, sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn và thu được lợi nhuận lâu dài hơn.

Hệ thống hỗ trợ nông dân kỹ thuật số và tại chỗ

Để nhân rộng mô hình, NESCAFÉ Plan đưa vào áp dụng phần mềm FARMS và nhật ký nông hộ điện tử FFB – công cụ quản lý và theo dõi dữ liệu canh tác theo thời gian thực. Kỹ sư nông nghiệp cũng thường xuyên có mặt tại vườn để tư vấn trực tiếp, đảm bảo mọi quy trình được áp dụng đúng kỹ thuật.

Đồng thời, chương trình còn tổ chức các buổi tập huấn định kỳ, xây dựng các mô hình điểm để lan tỏa kinh nghiệm. Việc trồng xen canh cà phê – hồ tiêu – cây ăn quả được thiết kế bài bản, đảm bảo lợi ích kinh tế và sinh thái.

Những kết quả cụ thể sau hơn một thập kỷ

Tính đến đầu năm 2024, NESCAFÉ Plan đã đạt được nhiều kết quả ấn tượng:

• Hơn 21.000 nông hộ chuyển đổi sang canh tác bền vững theo chuẩn 4C quốc tế.
• Trên 74 triệu cây giống năng suất cao, kháng bệnh tốt được trồng mới và tái canh.
• 355.000 lượt nông dân được tập huấn kỹ thuật canh tác bền vững.
• Giảm 40–60% lượng nước tưới, giảm 20% lượng phân hóa học và thuốc trừ sâu.
• Thu nhập hộ tăng 30–100% nhờ đa canh và tối ưu chi phí đầu vào.

Những con số này không chỉ phản ánh hiệu quả của mô hình mà còn là minh chứng cho việc chuyển đổi từ sản xuất sang hệ sinh thái nông nghiệp bền vững.

Hướng tới năm 2030 với mục tiêu canh tác tái sinh toàn diện

Trong giai đoạn mới, NESCAFÉ Plan 2030 đặt mục tiêu tiếp tục mở rộng diện tích cà phê tái sinh, hướng đến thu mua 100% cà phê từ nguồn bền vững vào năm 2025 và ít nhất 50% từ nông nghiệp tái sinh vào năm 2030.

Để thực hiện cam kết này, Nestlé toàn cầu dự kiến đầu tư 1 tỉ Franc Thụy Sĩ, hỗ trợ kỹ thuật, giống cây và hệ thống truy xuất nguồn gốc cho các nông hộ ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Theo ông Phạm Phú Ngọc – quản lý chương trình NESCAFÉ Plan tại Việt Nam – hành trình này không chỉ là hành trình về mặt kỹ thuật, mà còn là hành trình thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp: “Nông nghiệp tái sinh là con đường dài. Nhưng khi đất hồi sinh, nguồn nước được bảo vệ, sinh kế người dân ổn định thì bền vững không còn là khái niệm xa vời mà trở thành hiện thực.

Không chỉ là một chương trình phát triển cà phê, NESCAFÉ Plan đang đóng vai trò tiên phong trong việc thúc đẩy nông nghiệp tái sinh tại Việt Nam. Bằng việc lấy người nông dân làm trung tâm, hướng dẫn kỹ thuật canh tác bền vững, áp dụng công nghệ số và đầu tư lâu dài, chương trình đã giúp tạo nên một hệ sinh thái cà phê thân thiện với môi trường và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng.