Nhà máy Lọc dầu Dung Quất và hành trình khẳng định tự chủ năng lượng “xanh” quốc gia

Dấu mốc mở đầu của ngành lọc hóa dầu Việt Nam

“Bản thân công cuộc xây dựng Nhà máy lọc dầu Dung Quất đã là một bản anh hùng ca về lao động, về sự hy sinh, về tình yêu của con người với đất nước mình. Có thể rồi chúng ta sẽ có nhiều nhà máy lọc dầu ở Việt Nam, nhưng Dung Quất là nhà máy đầu tiên, nhà máy số một”. Câu nói của nhà thơ Thanh Thảo không chỉ là sự ghi nhận, mà còn khắc họa vai trò lịch sử của dự án trọng điểm này trong hành trình bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Sau ngày thống nhất, vấn đề tự chủ năng lượng được xác định là nhiệm vụ chiến lược để tái thiết đất nước. Việt Nam khi đó vừa xuất khẩu dầu thô, vừa phải nhập khẩu toàn bộ xăng dầu thành phẩm. Cách làm này giống như “bán thô mua tinh”, gây áp lực lên dự trữ ngoại hối, khiến đất nước dễ tổn thương trước biến động thị trường quốc tế và tiềm ẩn rủi ro an ninh năng lượng.

Nhiều dự án liên hợp lọc hóa dầu từng được đề xuất trong những năm 1970 và 1980 tại Nghi Sơn, Đồng Nai hay Vũng Tàu, nhưng đều dang dở do biến động chính trị, hạn chế về nguồn vốn và sự thay đổi thể chế. Phải đến năm 1994, sau nhiều cân nhắc giữa năm địa điểm, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã chọn Dung Quất, Quảng Ngãi để xây dựng nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam.

Từ một vùng cát trắng hoang sơ, Dung Quất đã trở thành cái nôi khai sinh ngành lọc hóa dầu nội địa. Năm 2009, nhà máy chính thức đi vào vận hành thương mại, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong hành trình tự chủ năng lượng của đất nước.

Vai trò chiến lược trong bảo đảm an ninh năng lượng

Ngay từ khi hoạt động, Nhà máy lọc dầu Dung Quất đã nhanh chóng trở thành trụ cột của ngành năng lượng. Mỗi năm, nhà máy cung cấp trên 6 triệu tấn xăng dầu và các sản phẩm khác, đáp ứng khoảng 30 phần trăm nhu cầu tiêu thụ nội địa. Đặc biệt, trong những giai đoạn thị trường thế giới biến động, nguồn cung trong nước vẫn được duy trì ổn định nhờ sự điều tiết sản lượng từ nhà máy.

Điều này khẳng định ý nghĩa chiến lược của Dung Quất: giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, tăng khả năng tự chủ trước khủng hoảng, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Không chỉ vậy, nhà máy còn thực hiện nhiệm vụ đặc biệt là sản xuất nhiên liệu đặc chủng cho quốc phòng như Jet A-1K và DO L-62, vốn chỉ có vài quốc gia trên thế giới đủ năng lực chế tạo. Đến nay, hơn 200.000 mét khối nhiên liệu đặc chủng đã được cung cấp cho Bộ Quốc phòng, minh chứng cho trình độ khoa học công nghệ và tinh thần phụng sự Tổ quốc của đội ngũ kỹ sư Bình Sơn.

Khát vọng tiên phong và tầm nhìn dài hạn

Nhận thức rõ trọng trách, Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), đơn vị vận hành NMLD Dung Quất, luôn xây dựng các kế hoạch phát triển gắn với định hướng quốc gia. Đến năm 2030, tầm nhìn 2050, BSR đặt mục tiêu trở thành Tổng công ty lọc hóa dầu Việt Nam, có năng lực cạnh tranh khu vực và giữ vai trò trung tâm trong chiến lược an ninh năng lượng.

Giai đoạn 2025 đến 2030, công ty hướng tới sản xuất ít nhất 33,5 triệu tấn sản phẩm, duy trì tăng trưởng sản lượng bình quân 3,5 phần trăm mỗi năm. Đồng thời, dự án nâng cấp và mở rộng Dung Quất sẽ được triển khai, với các hạng mục hạ tầng quan trọng như bể chứa, bến cảng, trạm biến áp, nhằm hiện thực hóa định hướng xây dựng Trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Quảng Ngãi.

Chiến lược phát triển không chỉ tập trung vào sản lượng, mà còn hướng đến chuyển đổi số, làm chủ công nghệ, phát triển sản phẩm xanh và giảm phát thải. Các chỉ tiêu cụ thể bao gồm vận hành an toàn với hiệu suất tối ưu, đưa chỉ số hiệu quả năng lượng xuống dưới 100, hoàn thiện quản trị theo chuẩn quốc tế và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Những giải pháp trọng tâm trong giai đoạn chuyển đổi

Để hiện thực hóa khát vọng, BSR đã xác định 11 nhóm giải pháp then chốt. Trong đó có hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường liên kết chuỗi giá trị, đổi mới mô hình quản trị, áp dụng công nghệ số trong tài chính và sản xuất, đa dạng hóa nguồn dầu thô đầu vào, mở rộng kênh phân phối và đầu tư mạnh cho nghiên cứu khoa học.

Đặc biệt, công ty tập trung phát triển nhiên liệu xanh và sản phẩm bền vững như hydro xanh, amoniac, CO₂ tái chế. Đây là bước đi tất yếu trong bối cảnh thế giới chuyển dịch năng lượng, đồng thời khẳng định vai trò của BSR như một doanh nghiệp năng lượng bền vững trong tương lai.

Song song với đó, BSR đẩy mạnh đầu tư vào hóa dầu và hóa chất để tạo ra nguyên vật liệu mới phục vụ công nghiệp trong nước. Sự kết hợp này không chỉ giúp tăng giá trị gia tăng, mà còn góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia gắn liền với mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Quản trị linh hoạt trước biến động toàn cầu

Thị trường dầu mỏ nửa đầu năm 2025 chứng kiến những biến động mạnh do xung đột địa chính trị và gián đoạn logistics. Giá dầu Brent liên tục biến động, trong khi nguồn nhập khẩu giá rẻ gây áp lực cạnh tranh lớn. Trong bối cảnh đó, BSR vẫn duy trì hoạt động ổn định nhờ khả năng quản trị linh hoạt.

Công ty xây dựng nhiều kịch bản điều hành dựa trên phân tích cung cầu toàn cầu và giá dầu, từ đó lựa chọn phương án tối ưu cho nhập khẩu, vận hành và phân phối. Hơn 20 loại dầu thô đã được nhập khẩu từ Mỹ, Tây Phi, Nam Mỹ, đồng thời công ty thử nghiệm nhiều hóa phẩm mới để đa dạng hóa nguồn cung. Hai phân xưởng thu hồi lưu huỳnh cũng được vận hành hiệu quả với sản lượng khoảng 13 tấn mỗi ngày, giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả chế biến.

Kết quả nửa đầu năm 2025 cho thấy BSR sản xuất hơn 3,84 triệu tấn sản phẩm, đạt doanh thu 69.300 tỷ đồng, nộp ngân sách 7.400 tỷ và lợi nhuận sau thuế vượt kế hoạch. Những con số này phản ánh năng lực dự báo, lập kế hoạch và quản trị chủ động của doanh nghiệp trong môi trường nhiều biến số.

Văn hóa doanh nghiệp và tinh thần phụng sự

Thành công của Dung Quất không chỉ đến từ công nghệ hay quy mô, mà còn bắt nguồn từ văn hóa doanh nghiệp. Tổng giám đốc Nguyễn Việt Thắng khẳng định tinh thần đoàn kết xuyên suốt các thế hệ lãnh đạo là nền tảng tạo nên bản sắc BSR. Trên nền tảng đó, công ty xây dựng hệ thống quản trị linh hoạt, thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và tăng cường liên kết chuỗi giá trị để tạo ra đột phá.

Đây chính là yếu tố giúp BSR vượt qua khó khăn và vươn lên trở thành biểu tượng cho sự tự chủ năng lượng quốc gia. Văn hóa ấy cũng phản ánh tinh thần của một thương hiệu không chỉ làm kinh tế, mà còn phụng sự Tổ quốc, đóng góp cho an ninh và quốc phòng.

Từ trụ cột năng lượng đến thương hiệu dẫn dắt bền vững

Sự ra đời và phát triển của Nhà máy lọc dầu Dung Quất cho thấy Việt Nam hoàn toàn có khả năng tự chủ trong lĩnh vực then chốt của nền kinh tế. Không dừng lại ở vai trò đảm bảo nguồn cung năng lượng, BSR còn khẳng định vị thế như một thương hiệu dẫn dắt bền vững, gắn trách nhiệm kinh tế với bảo vệ môi trường và an sinh xã hội.

Chiến lược phát triển sản phẩm xanh, giảm phát thải, ứng dụng công nghệ tiên tiến chính là con đường để doanh nghiệp trở thành thương hiệu dẫn dắt sự bền vững trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến Net Zero 2050. Với cách tiếp cận này, BSR không chỉ là nhà sản xuất năng lượng, mà còn là tác nhân kiến tạo tương lai xanh cho quốc gia.

Hơn một thập kỷ kể từ ngày vận hành, Nhà máy lọc dầu Dung Quất đã chứng minh vai trò trụ cột trong an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời mở ra con đường mới cho ngành công nghiệp lọc hóa dầu Việt Nam. Từ một vùng đất cát trắng hoang sơ, nơi đây đã trở thành biểu tượng cho sự tự chủ và khát vọng phát triển bền vững.

Trong bối cảnh thế giới chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ, hành trình của Dung Quất không chỉ dừng ở câu chuyện cung ứng xăng dầu, mà còn gắn liền với cam kết phát triển kinh tế xanh, bền vững và trách nhiệm xã hội. Đó chính là tinh thần của một thương hiệu tiên phong, một thương hiệu dẫn dắt sự bền vững, đồng hành cùng đất nước trên con đường hướng đến tương lai tự chủ và thịnh vượng.