Chuyển đổi xanh cùng đi đến hội nhập và phát triển bền vững

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ trước thách thức khí hậu, chuyển đổi xanh đã trở thành một trong những định hướng phát triển trọng tâm, không thể đảo ngược. Đối với Việt Nam, đây không chỉ là yêu cầu thời đại, mà còn là chiến lược quốc gia mang tầm nhìn dài hạn, nhằm đưa đất nước hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời đảm bảo tăng trưởng bao trùm và bền vững trong kỷ nguyên mới.

Mở ra cơ hội phát triển và tăng cường sức cạnh tranh quốc gia

Chuyển đổi xanh được xác định là một trong những đột phá chiến lược trong Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021–2030. Cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26 đã khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc tham gia sâu vào lộ trình toàn cầu vì một tương lai trung hòa carbon. Cùng với đó là các ưu tiên về phát triển năng lượng tái tạo, giao thông thông minh, nông nghiệp thông minh, đô thị xanh, công trình xanh và tài chính xanh.

Theo đó, chuyển đổi xanh giúp Việt Nam cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng bền vững, gia tăng khả năng chống chịu với biến động bên ngoài và nâng cao vị thế cạnh tranh. Kinh tế xanh dự kiến sẽ đóng góp khoảng 300 tỷ USD vào GDP quốc gia vào năm 2050 – tăng mạnh từ mức 6,7 tỷ USD vào năm 2020.

Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh giúp duy trì và mở rộng thị trường trong nước. Theo khảo sát, hơn 80% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm thân thiện với môi trường. Điều này không chỉ mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nội địa mà còn tạo điều kiện để nâng cao chất lượng sống và thu hút đầu tư quốc tế, đặc biệt là các dòng vốn công nghệ sạch.

Doanh nghiệp là lực đẩy chiến lược trong quá trình chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh nhiều thị trường xuất khẩu lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản áp dụng tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe, doanh nghiệp Việt Nam đã và đang chủ động thích ứng để không bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu. Chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn đang trở thành chiến lược cốt lõi, giúp doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu thị trường mà còn gia tăng giá trị sản phẩm và thương hiệu.

Ngành dệt may đã bắt đầu sản xuất vải tái chế từ chai nhựa, sợi hữu cơ và sợi tre. Ngành chế biến nông sản áp dụng công nghệ tái chế phụ phẩm như vỏ cà phê, rơm rạ hay bã thủy sản để sản xuất phân bón, thức ăn chăn nuôi hoặc vật liệu sinh học. Những mô hình sản xuất này vừa tiết kiệm chi phí, vừa hạn chế chất thải, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế không phát thải.

Đồng thời, việc đạt các tiêu chuẩn xanh còn giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thương mại từ các hiệp định EVFTA, CPTPP – nơi các điều khoản về môi trường và trách nhiệm xã hội đóng vai trò then chốt.

Hành trình chuyển đổi xanh: Nhiều cơ hội, không ít thách thức

Mặc dù chuyển đổi xanh mang lại nhiều lợi ích rõ rệt, Việt Nam vẫn đang đối mặt với những rào cản lớn trong quá trình triển khai. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu hụt nguồn lực tài chính. Nguồn vốn đầu tư công chưa thực sự đóng vai trò “vốn mồi” để huy động dòng vốn tư nhân xanh. Bên cạnh đó, hành lang pháp lý liên quan đến kinh tế tuần hoàn, tài chính xanh, tiêu chuẩn xanh quốc gia còn chưa hoàn thiện, khiến quá trình thực thi gặp nhiều lúng túng.

Ngoài ra, các công cụ giám sát và đánh giá hiệu quả chuyển đổi xanh vẫn chưa rõ ràng. Việc lồng ghép tiêu chí giảm phát thải, sử dụng hiệu quả tài nguyên vào các văn bản quy phạm pháp luật còn mang tính hình thức. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc xây dựng một hệ sinh thái pháp lý thống nhất, có cơ chế ưu đãi đầu tư, tiêu chuẩn kỹ thuật và chế tài minh bạch.

Cần chiến lược điều phối đồng bộ từ trung ương đến địa phương

Để hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi xanh, Việt Nam cần có một cơ chế điều phối chiến lược ở cấp quốc gia. Ban Chỉ đạo Quốc gia về Tăng trưởng Xanh cần đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng lộ trình rõ ràng đến năm 2025, 2030 và 2050, gắn kết các mục tiêu khí hậu với chiến lược ngành và địa phương.

Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức trong cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng một hệ thống giáo dục, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật liên quan đến kinh tế xanh, năng lượng sạch, sản xuất tuần hoàn là điều kiện tiên quyết để tạo ra lực lượng lao động sẵn sàng thích ứng.

Chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà là con đường bắt buộc để Việt Nam hội nhập sâu hơn vào kinh tế toàn cầu. Đó là con đường duy nhất để phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống và gìn giữ tiềm năng cho các thế hệ tương lai.