Hà Nội thí điểm xe buýt điện dẫn dắt thay đổi hành vi người tiêu dùng đô thị

Sau hơn một tháng triển khai thí điểm chuyển đổi 4 tuyến xe buýt sử dụng năng lượng điện, Hà Nội đang ghi nhận những kết quả bước đầu đầy tích cực. Việc thay thế phương tiện giao thông công cộng chạy xăng dầu bằng phương tiện điện không chỉ đem lại hiệu quả vận hành, mà còn đang góp phần thay đổi hành vi tiêu dùng – hướng người dân tới lựa chọn xanh và bền vững hơn trong sinh hoạt đô thị hằng ngày.

Xe buýt điện: Lựa chọn mới, hiệu quả cao

Từ tháng 1/2025, thành phố Hà Nội chính thức chuyển đổi 4 tuyến buýt số 05, 39, 47 và 59 sang sử dụng xe buýt điện. Theo thống kê của Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông đô thị Hà Nội, chỉ trong tháng 2/2025, sản lượng hành khách của 4 tuyến này đã đạt 578.400 lượt (chưa bao gồm khách miễn phí), tăng 36,4% so với tháng đầu tiên triển khai.

Cùng với đó, số lượng hành khách trung bình trên mỗi lượt xe cũng tăng mạnh, đạt mức 40 người/lượt – cao hơn 42,1% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là con số ấn tượng trong bối cảnh giao thông công cộng nhiều năm qua thường xuyên đối mặt với thách thức về lượng khách và hiệu quả vận hành.

Quan trọng hơn, theo khảo sát từ đơn vị vận hành, hầu hết hành khách đều hài lòng với chất lượng dịch vụ, từ không gian sạch sẽ, êm ái, không khí trong xe mát mẻ, đến độ an toàn khi vận hành. Đây là yếu tố then chốt giúp thúc đẩy xu hướng sử dụng phương tiện xanh trong cộng đồng.

Khi xe điện dẫn dắt thay đổi hành vi người tiêu dùng đô thị

Thành công bước đầu của các tuyến xe buýt điện không chỉ nằm ở số lượng hành khách tăng, mà còn ở sự dịch chuyển hành vi tiêu dùng. Việc người dân chuyển sang sử dụng xe buýt điện cho thấy một bước tiến trong nhận thức – từ lựa chọn vì giá rẻ, tiện lợi sang lựa chọn vì môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Xe điện không gây tiếng ồn lớn, không thải khói bụi độc hại, và hoạt động êm ái hơn nhiều so với xe sử dụng động cơ đốt trong. Khi hành khách trải nghiệm các giá trị tích cực này trong đời sống thường ngày, họ dần hình thành thói quen lựa chọn phương tiện xanh, từ đó ảnh hưởng đến các quyết định tiêu dùng khác như: mua xe điện cá nhân, sử dụng dịch vụ giao hàng xanh, hay giảm thiểu sử dụng phương tiện cá nhân.

Có thể nói, xe buýt điện là một trong những công cụ trực quan nhất để chuyển hóa lý thuyết phát triển bền vững thành trải nghiệm thực tế. Đây cũng là mô hình điển hình cho cách chính quyền đô thị có thể “dẫn dắt bằng ví dụ” để lan tỏa hành vi tiêu dùng bền vững trong cộng đồng.

Hướng đến đô thị không phát thải và kinh tế tuần hoàn

Việc chuyển đổi xe buýt truyền thống sang xe điện không chỉ đơn thuần là cải thiện chất lượng dịch vụ giao thông công cộng. Đây là một phần trong chiến lược lớn hơn của Hà Nội – xây dựng thành phố xanh, thông minh và không phát thải carbon.

Trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26, việc giảm phát thải từ ngành giao thông – vốn chiếm khoảng 12-15% tổng lượng khí nhà kính – là nhiệm vụ cấp thiết. Xe điện, đặc biệt khi được sạc từ nguồn năng lượng tái tạo, sẽ góp phần cắt giảm lượng khí CO₂ thải ra môi trường đô thị.

Ngoài ra, chính sách thúc đẩy xe buýt điện cũng khuyến khích các nhà sản xuất nội địa đầu tư vào công nghệ xe điện, pin sạch, và các giải pháp tái sử dụng năng lượng. Đây chính là cách ngành giao thông có thể đóng góp vào nền kinh tế tuần hoàn – nơi chất thải được tái sử dụng, năng lượng được khai thác bền vững và tài nguyên được sử dụng hiệu quả hơn.

Thay đổi cần sự đồng hành của cộng đồng

Tuy nhiên, để xe buýt điện thực sự trở thành một lựa chọn ưu tiên, cần nhiều hơn là chính sách từ chính quyền. Điều quan trọng là sự đồng hành và ủng hộ từ người dân – từ việc tích cực trải nghiệm xe điện, phản hồi về dịch vụ, đến việc thay đổi thói quen di chuyển cá nhân, giảm sử dụng phương tiện cá nhân khi có thể.

Các hoạt động truyền thông cũng cần được đẩy mạnh, giúp cộng đồng hiểu rằng: khi đi xe buýt điện, mỗi người không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn góp phần làm giảm ô nhiễm không khí, giảm kẹt xe và xây dựng thành phố xanh đáng sống.

Mặt khác, doanh nghiệp cũng có thể tham gia vào quá trình chuyển đổi xanh này bằng việc tài trợ xe buýt điện, xây dựng trạm sạc, hoặc triển khai các chiến dịch truyền thông cộng đồng khuyến khích “giao thông xanh cho nhân viên, khách hàng”.

Tương lai giao thông đô thị xanh đang đến gần

Nếu tiếp tục đạt kết quả tích cực như hiện tại, Hà Nội hoàn toàn có thể mở rộng mô hình xe buýt điện ra toàn bộ hệ thống vận tải công cộng. Điều này sẽ giúp tăng tỷ lệ người dân sử dụng phương tiện công cộng – từ đó giảm áp lực lên hạ tầng giao thông, giảm ô nhiễm không khí và tăng chất lượng sống đô thị.

Không chỉ Hà Nội, TP.HCM và nhiều tỉnh thành khác cũng đang nghiên cứu và triển khai xe buýt điện, xe taxi điện, xe máy điện công cộng… nhằm thúc đẩy một tương lai giao thông phi carbon.

Khi xe buýt điện trở thành một phần trong văn hóa giao thông đô thị, đó cũng là lúc lối sống xanh không còn là khẩu hiệu, mà đã thực sự đi vào từng nếp sống hằng ngày của người Việt.