Thời trang xanh là lựa chọn tất yếu trong tương lai bền vững

Ngành công nghiệp thời trang đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trước sức ép môi trường ngày một lớn. Tốc độ phát triển vượt bậc của thời trang toàn cầu đã đưa ngành này trở thành một trong những lĩnh vực có tác động đáng kể nhất tới hệ sinh thái. Từ khí thải nhà máy sản xuất, nước thải nhuộm vải, hóa chất xử lý sợi cho đến rác thải dệt may tồn đọng sau mỗi mùa mốt, các vấn đề môi trường đặt ra những thách thức sâu sắc đòi hỏi toàn ngành phải thay đổi. Trong bối cảnh đó, thời trang xanh và phát triển bền vững không còn chỉ là xu hướng mà đã trở thành một lựa chọn tất yếu đối với các thương hiệu, nhà thiết kế và người tiêu dùng.

Ngày càng nhiều chuyên gia nhận định rằng sự bền vững không chỉ là giải pháp cho khủng hoảng môi trường mà còn là con đường duy nhất để ngành thời trang tiếp tục phát triển trong tương lai. Những cuộc trò chuyện, những dự án nghiên cứu vật liệu mới, hay các mô hình kinh doanh tuần hoàn đều cho thấy giá trị cốt lõi của sự đổi mới. Chính trong bức tranh này, các mô hình thương hiệu dẫn dắt sự bền vững đang đóng vai trò ngày càng quan trọng, trở thành tiếng nói tạo ảnh hưởng tích cực và định hướng nhận thức tiêu dùng.

Thời trang xanh không còn chỉ là câu chuyện chất liệu

Khi nhắc đến thời trang xanh, công chúng thường hình dung đến những loại sợi tái chế, cotton hữu cơ, vải tre hay da thực vật. Tuy nhiên, thời trang bền vững ngày nay vượt xa phạm vi chất liệu. Các chuyên gia tại những sự kiện gần đây đã nhấn mạnh rằng yếu tố xanh còn nằm trong tư duy thiết kế, trong quy trình quản trị chuỗi cung ứng và trong cách doanh nghiệp đối xử với người lao động. Bền vững là cách một thương hiệu nhìn nhận giá trị dài hạn thay vì chạy theo xu hướng ngắn hạn.

Tại Việt Nam, mặc dù thời trang nhanh vẫn chiếm lĩnh thị trường, bức tranh mới đang hình thành. Nhiều nhà thiết kế trẻ chọn bước đi khác biệt, tập trung vào chất liệu bản địa và giảm thiểu tác động môi trường. Họ nghiên cứu kỹ thuật nhuộm tự nhiên, tìm lại tri thức của làng nghề truyền thống và đưa vật liệu địa phương vào thiết kế đương đại. Chính những nỗ lực ấy đang tạo nên một nền móng mới, nơi giá trị thẩm mỹ và giá trị bền vững hòa quyện chặt chẽ.

Trong quá trình phát triển này, ngày càng xuất hiện nhiều mô hình thương hiệu dẫn dắt bền vững, những doanh nghiệp tự đặt mình vào vị trí tiên phong trong việc áp dụng quy trình xanh và lan tỏa tầm nhìn thân thiện môi trường ra cộng đồng sáng tạo.

Tọa đàm quốc tế về thời trang bền vững và thông điệp chung của ngành

Tại sự kiện Tương lai Thời trang Đối thoại về Phát triển Bền vững do Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam phối hợp Net Zero Việt Nam tổ chức, nhiều chuyên gia quốc tế khẳng định rằng phát triển bền vững không còn là lựa chọn mang tính ưu tiên mà đã trở thành điều kiện tồn tại của ngành thời trang hiện đại. Từ góc nhìn quốc tế đến thực tiễn Việt Nam, sự kiện mang đến cái nhìn toàn diện về con đường mà thời trang toàn cầu đang đi.

Bà Alexandra Mornet, Giám đốc phát triển bền vững và chuỗi cung ứng tại thương hiệu trang sức Pandora, chia sẻ câu chuyện đổi mới về vật liệu và quy trình sản xuất của thương hiệu. Pandora đã thực hiện bước chuyển quan trọng từ kim cương tự nhiên sang kim cương nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Với sử dụng năng lượng tái tạo và kim loại tái chế, đội ngũ nghiên cứu của thương hiệu đã tạo ra một chiếc nhẫn kim cương có lượng phát thải tương đương một chiếc quần jean. Phải mất ba năm nghiên cứu để chứng minh khả năng kết hợp giữa vẻ đẹp thẩm mỹ và trách nhiệm môi trường. Điều đáng chú ý là dự án không chỉ mang lại lợi ích cho Pandora mà còn thúc đẩy các nhà cung ứng thay đổi, giúp cải tiến quy trình sản xuất và tăng tỷ lệ tái chế trong toàn bộ chuỗi giá trị.

Câu chuyện này cho thấy việc theo đuổi bền vững không chỉ là một quyết định nội bộ mà còn là tác động hệ thống. Khi một thương hiệu quy mô toàn cầu chuyển dịch sang vật liệu xanh, hàng loạt bên liên quan cũng được thúc đẩy chuyển mình theo. Đây chính là đặc điểm của những thương hiệu dẫn dắt sự bền vững, những thương hiệu tạo ảnh hưởng sâu rộng vượt ra ngoài sản phẩm của chính họ.

Tiêu chí bền vững của Copenhagen và mô hình minh bạch tiên phong

Ở cấp độ sàn diễn, Tuần lễ Thời trang Copenhagen đã đi trước phần còn lại của thế giới khi đưa các tiêu chí bền vững vào quy trình xét duyệt thương hiệu. Bà Evelina Danielsson Valladares, Quản lý cấp cao về bền vững của CPHFW, cho biết hội đồng đánh giá không chỉ xem xét vẻ đẹp thẩm mỹ của bộ sưu tập mà còn đánh giá nghiêm ngặt về trách nhiệm xã hội và tác động môi trường của thương hiệu.

Khung tiêu chí của CPHFW được phát triển từ năm 2019 với hơn tám mươi hành động cụ thể xoay quanh sáu lĩnh vực trọng tâm. Những lĩnh vực này bao gồm chiến lược phát triển, tư duy thiết kế, sử dụng vật liệu thông minh, điều kiện lao động, tương tác với người tiêu dùng và cách tổ chức trình diễn thời trang. Tất cả các tiêu chí đều được công bố công khai trên trang thông tin của tuần lễ thời trang, giúp mọi thương hiệu có thể truy cập và tự đánh giá mức độ bền vững của mình. Đây là minh chứng rõ ràng cho tư duy minh bạch mà ngành thời trang đang hướng đến.

Khung tiêu chí này đã trở thành nguồn tham khảo quan trọng cho nhiều tuần lễ thời trang và tổ chức quốc tế. Với việc bắt buộc thương hiệu trình diễn phải chứng minh hành động bền vững, Copenhagen đang cho thấy cách một đơn vị tổ chức có thể trở thành thương hiệu dẫn dắt bền vững trong lĩnh vực thời trang toàn cầu.

Kilomet109 và hành trình bền bỉ với vật liệu bản địa

Tại Việt Nam, câu chuyện bền vững của nhà thiết kế Vũ Thảo và thương hiệu Kilomet109 được xem là một trong những mô hình đáng chú ý nhất. Thời trang bền vững đối với chị không đơn thuần là xu hướng mà là trách nhiệm của người làm nghề trước sự biến đổi của môi trường và xã hội.

Từ nhiều năm nay, Kilomet109 hợp tác trực tiếp với cộng đồng dân tộc thiểu số tại nhiều địa phương như H Mông, Nùng, Thái và Khmer. Những cộng đồng này sở hữu kho tri thức phong phú về dệt vải, nhuộm tự nhiên và kỹ thuật chế tác thủ công. Toàn bộ quy trình sản xuất của Kilomet109 diễn ra khép kín và không sử dụng hóa chất công nghiệp. Từ trồng cây nguyên liệu đến dệt vải, nhuộm và hoàn thiện sản phẩm, mọi công đoạn đều giữ nguyên sự thủ công truyền thống.

Vũ Thảo cho rằng một thiết kế tốt không chỉ dừng ở thẩm mỹ mà còn phải tạo sinh kế, nuôi dưỡng văn hóa bản địa và lan tỏa tinh thần tôn trọng môi trường. Những bộ sưu tập của Kilomet109 không chỉ được yêu thích tại Việt Nam mà còn xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế như Nhật Bản, Mỹ, Anh, Pháp, Ý và Singapore. Thương hiệu đang trở thành ví dụ điển hình của một doanh nghiệp Việt xây dựng giá trị dựa trên vật liệu tự nhiên, kỹ thuật bản địa và trách nhiệm xã hội.

Chính mô hình này đặt Kilomet109 vào nhóm các thương hiệu được ví như thương hiệu dẫn dắt sự bền vững tại Việt Nam, nhờ khả năng kết nối cộng đồng, bảo tồn tri thức dân gian và tạo ra sản phẩm mang bản sắc riêng biệt.

Truyền thông nâng cao nhận thức và vai trò kết nối tri thức bền vững

Không chỉ các nhà thiết kế hay doanh nghiệp, lĩnh vực truyền thông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhận thức về thời trang bền vững. Theo bà Nguyễn Liên Chi, Giám đốc nội dung tạp chí ELLE Việt Nam, để phát triển bền vững cần một tổ chức đa ngành có sự tham gia của các chuyên gia thời trang, nhà sản xuất, nhà nghiên cứu và nhà thiết kế. Tổ chức này có thể được bảo trợ bởi cơ quan nhà nước và hoạt động như cầu nối trong việc chia sẻ tri thức và kinh nghiệm.

Bà Liên Chi nhấn mạnh rằng thời trang bền vững không thể phát triển nếu thiếu môi trường giáo dục phù hợp. Việc xây dựng chương trình cố vấn, đào tạo về vật liệu, kỹ thuật nhuộm tự nhiên hay phương pháp thiết kế tuần hoàn là điều hết sức cần thiết. Những cuộc thi hay hoạt động kết nối thế hệ trẻ với các bậc thầy trong nghề cũng đóng góp đáng kể cho sự phát triển của ngành.

Ngoài ra, theo bà, chính sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp. Từ ưu đãi thuế cho sản phẩm thân thiện môi trường đến khuyến khích đầu tư vào chuỗi cung ứng xanh, các chính sách này có thể tạo ra điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp mạnh dạn theo đuổi mô hình bền vững. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay của Việt Nam là việc thiếu một khung tiêu chí rõ ràng về thời trang bền vững. Đây là khoảng trống cần được nghiên cứu và hoàn thiện.

Việt Nam và tiềm năng trở thành trung tâm thời trang bền vững khu vực

Việt Nam có lợi thế về nguyên liệu bản địa phong phú như bông, gai, tơ tằm, đay, mây tre hay vỏ cây. Bên cạnh đó là kho tàng tri thức về nhuộm chàm, nhuộm thảo mộc cùng kỹ thuật thủ công của nhiều cộng đồng dân tộc. Những yếu tố này tạo nên nguồn tài nguyên quý giá để xây dựng ngành thời trang bền vững mang bản sắc Việt.

Một điểm đáng chú ý là văn hóa của người Việt vốn mang tinh thần tiết kiệm và trân trọng vật liệu. Từ việc tái sử dụng quần áo cũ đến sửa chữa, biến tấu trang phục, những thói quen này tạo nền tảng tự nhiên cho thời trang bền vững. Khi người tiêu dùng Việt ngày càng quan tâm hơn đến môi trường, xu hướng lựa chọn sản phẩm thân thiện với thiên nhiên sẽ trở thành giá trị dẫn dắt thị trường.

Những nhà thiết kế như Vũ Thảo đang chứng minh rằng thời trang bền vững hoàn toàn có thể trở thành lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trên bản đồ quốc tế. Khi các thương hiệu lựa chọn đặt cộng đồng vào trung tâm và đầu tư dài hạn vào vật liệu bản địa, họ không chỉ tạo ra sản phẩm đẹp mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và tái sinh kinh tế cho các vùng nghề.

Kết luận Thời trang xanh là hành trình chung

Thời trang bền vững không phải là nhiệm vụ của riêng nhà thiết kế hay doanh nghiệp. Đây là hành trình chung của cả ngành, nơi có sự tham gia của chuyên gia, truyền thông, cộng đồng địa phương và người tiêu dùng. Những chia sẻ tại tọa đàm quốc tế cho thấy cùng lúc những thách thức lớn và những cơ hội mới đang mở ra.

Trong quá trình chuyển đổi ấy, những thương hiệu dẫn dắt sự bền vững và thương hiệu dẫn dắt bền vững sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt. Họ không chỉ tạo ra sản phẩm xanh mà còn truyền cảm hứng, thiết lập chuẩn mực mới và dẫn dắt nhận thức cộng đồng theo hướng tích cực. Việt Nam với nguồn lực văn hóa và nguyên liệu bản địa phong phú đang có cơ hội lớn để trở thành một trong những điểm sáng của xu hướng thời trang bền vững trong khu vực.

Khi sự sáng tạo đi cùng trách nhiệm, khi lợi ích xã hội được đặt ngang hàng với lợi ích kinh tế và khi con người được tôn trọng trong từng khâu sản xuất, thời trang xanh không chỉ là lựa chọn tất yếu mà còn là con đường duy nhất hướng đến một tương lai hài hòa hơn giữa con người và tự nhiên.