Tăng thời gian miễn thuế thu nhập cho các giao dịch tín chỉ carbon

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu phát triển nền kinh tế xanh và hướng tới Net Zero vào năm 2050, thị trường tín chỉ carbon dần trở thành một trong những lĩnh vực mới đầy tiềm năng. Không chỉ phản ánh nỗ lực toàn cầu trong giảm phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon còn mở ra cơ hội kinh tế cho doanh nghiệp và cộng đồng. Tuy nhiên, hành lang pháp lý và những cơ chế tài chính hỗ trợ vẫn là vấn đề được Quốc hội và các chuyên gia quan tâm, đặc biệt trong thảo luận về chính sách thuế cho hoạt động giao dịch tín chỉ carbon.

Tại phiên thảo luận chiều 19 tháng 11 về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế sửa đổi, đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An đã nêu quan điểm rằng việc chỉ miễn thuế thu nhập cá nhân trong lần chuyển nhượng đầu tiên của tín chỉ carbon là chưa đủ để tạo động lực cho thị trường phát triển. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng khi Việt Nam đang ở giai đoạn đầu xây dựng thị trường carbon và cần cơ chế khuyến khích đủ mạnh để thu hút sự tham gia rộng rãi.

Trong bối cảnh này, tín chỉ carbon không chỉ được nhìn nhận như một công cụ môi trường mà còn là loại tài sản mới của nền kinh tế xanh. Đầu tư vào tín chỉ carbon mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho cộng đồng, tạo sức hút cho doanh nghiệp và thúc đẩy xu hướng tiêu dùng bền vững. Đây là lý do nhiều quốc gia đã ban hành các chính sách ưu đãi mạnh mẽ nhằm xây dựng thị trường carbon hiệu quả, tạo nền tảng để các doanh nghiệp trở thành một phần của hệ sinh thái phát triển bền vững và định hình hình ảnh của những thương hiệu dẫn dắt bền vững trong tương lai.

Tín chỉ carbon và ý nghĩa trong nền kinh tế xanh

Tín chỉ carbon là loại giấy phép có giá trị thương mại cho phép chủ sở hữu được phát thải một tấn CO₂ hoặc khí nhà kính khác nằm trong danh mục kiểm soát. Khi giảm được một lượng phát thải tương ứng, chủ sở hữu sẽ được cấp tín chỉ và có thể giao dịch trên thị trường trong nước hoặc quốc tế.

Việt Nam đã đặt nền móng quan trọng cho thị trường carbon với Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định 06 cùng Nghị định 119. Các văn bản này khẳng định định hướng hình thành sàn giao dịch carbon, hướng tới vận hành thử từ cuối 2025 và vận hành chính thức vào năm 2028. Trong hệ thống này, tín chỉ carbon không chỉ có vai trò môi trường mà còn trở thành nguồn thu đáng kể cho doanh nghiệp và cộng đồng.

Tại nhiều địa phương, đặc biệt những nơi có diện tích rừng lớn, doanh thu từ bán tín chỉ carbon đã góp phần cải thiện đáng kể sinh kế người dân. Việc gắn lợi ích kinh tế trực tiếp với bảo vệ rừng giúp cộng đồng chủ động hơn trong việc giữ rừng, phục hồi hệ sinh thái và nâng cao nhận thức về phát triển bền vững.

Trong thực tế, mô hình bán tín chỉ carbon từ rừng đã chứng minh hiệu quả. Nhiều diện tích rừng trước đây bị khai thác quá mức đã được phục hồi. Người dân trở thành lực lượng trực tiếp tham gia quản lý và bảo vệ tài nguyên, nhờ đó cải thiện nguồn thu nhập và xây dựng lòng tin vững chắc vào mô hình phát triển kinh tế xanh.

Tranh luận về chính sách thuế cho giao dịch tín chỉ carbon

Trong dự thảo mới, Bộ Tài chính đề xuất chỉ miễn thuế thu nhập cá nhân đối với lần chuyển nhượng tín chỉ carbon đầu tiên. Tuy nhiên, theo đại biểu Lê Thị Song An, quy định này chưa đủ tạo đột phá để khuyến khích sự tham gia rộng rãi của người dân và doanh nghiệp.

Việt Nam đang ở giai đoạn đầu hình thành thị trường carbon. Hệ thống kiểm kê phát thải, đo đạc, báo cáo và thẩm định còn nhiều điểm cần hoàn thiện. Việc kiểm soát minh bạch và đảm bảo tính pháp lý cho các giao dịch cũng cần thời gian điều chỉnh. Nếu chỉ áp dụng ưu đãi thuế ở giai đoạn đầu, thị trường có thể thiếu động lực và khó thu hút nguồn lực xã hội.

Trong giai đoạn hình thành, nhiều quốc gia đã từng lựa chọn chiến lược ưu tiên miễn thuế để tạo môi trường thuận lợi nhất cho thị trường carbon phát triển. Điều này nhằm giúp các doanh nghiệp và cộng đồng mạnh dạn tham gia, tránh tâm lý e ngại do rủi ro pháp lý và chi phí phát sinh.

Một số quốc gia đi trước đã áp dụng các biện pháp ưu đãi tài chính đáng kể. Thái Lan miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong ba kỳ kế toán cho các dự án giảm phát thải đăng ký từ năm 2023 đến 2027. Malaysia không miễn thuế hoàn toàn nhưng cho phép khấu trừ thuế lên tới 300.000 RM cho doanh nghiệp tham gia sàn giao dịch carbon Bursa trong giai đoạn 2024 đến 2026.

Những chính sách này cho thấy để xây dựng thị trường carbon năng động và hiệu quả, ưu đãi tài chính là không thể thiếu.

Gia tăng động lực cho thị trường carbon Việt Nam

Đại biểu Lê Thị Song An đề xuất kéo dài thời gian miễn thuế hoặc mở rộng số lần được miễn thuế thay vì chỉ áp dụng cho giao dịch đầu tiên. Đây là đề xuất nhận được sự đồng tình từ nhiều chuyên gia khi cho rằng tín chỉ carbon mới chỉ bắt đầu được định giá đúng tại Việt Nam và thị trường còn chưa đủ độ sâu.

Giai đoạn đầu của thị trường carbon cần sự tham gia mạnh mẽ từ mọi thành phần, đặc biệt là người dân và cộng đồng đang trực tiếp quản lý rừng. Nếu lợi ích từ tín chỉ carbon quá thấp do bị đánh thuế quá sớm, mô hình này rất khó đạt được mục tiêu ban đầu là gắn sinh kế với bảo vệ môi trường.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng lợi ích từ tín chỉ carbon không chỉ nằm ở doanh thu trực tiếp mà còn ở việc thúc đẩy cơ chế bảo vệ tài nguyên tự nhiên, phục hồi rừng và phát triển hệ sinh thái lành mạnh. Nếu tạo được niềm tin ban đầu, thị trường carbon của Việt Nam có thể nhanh chóng mở rộng và góp phần vào tăng trưởng xanh.

Tín chỉ carbon và triển vọng phát triển bền vững

Trong bức tranh toàn cầu về ứng phó biến đổi khí hậu, tín chỉ carbon được xem như công cụ linh hoạt và hiệu quả để giảm phát thải khí nhà kính. Đối với Việt Nam, đây không chỉ là nghĩa vụ quốc tế mà còn là cơ hội kinh tế lớn.

Nếu được thiết kế đúng, thị trường carbon sẽ trở thành một phần quan trọng của nền kinh tế xanh, nơi doanh nghiệp và người dân có thể tạo ra giá trị thực thông qua những hành động bảo vệ môi trường. Từ mô hình quản lý rừng cho đến các dự án năng lượng tái tạo, tín chỉ carbon sẽ là nhân tố gắn kết lợi ích kinh tế và trách nhiệm môi trường, giúp Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu Net Zero.

Trong bối cảnh đó, việc hoàn thiện chính sách thuế để khuyến khích giao dịch tín chỉ carbon đóng vai trò quan trọng giúp thị trường vận hành hiệu quả. Các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị carbon không chỉ có cơ hội gia tăng lợi nhuận mà còn có thể định vị hình ảnh của mình trong chiến lược phát triển bền vững, góp phần trở thành một phần của nhóm doanh nghiệp tiên phong đi đầu theo hướng của những thương hiệu dẫn dắt bền vững trong nước.

Thị trường tín chỉ carbon đang mở ra một hướng đi mới cho Việt Nam trong nỗ lực phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu. Tuy nhiên để thị trường này thực sự vận hành hiệu quả, các chính sách ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi về thuế, cần được thiết kế phù hợp với thực tiễn.

Việc kéo dài thời gian miễn thuế cho giao dịch tín chỉ carbon không chỉ là biện pháp hỗ trợ tài chính mà còn là cam kết của Nhà nước đối với mục tiêu phát triển nền kinh tế xanh. Đây là bước đi quan trọng tạo động lực cho cộng đồng và doanh nghiệp cùng tham gia, góp phần xây dựng thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và có khả năng cạnh tranh quốc tế.