Ngày Môi trường Thế giới 5/6/2025 cùng chung tay chống ô nhiễm nhựa vì một hành tinh xanh

Thông điệp toàn cầu từ Liên Hợp Quốc

Ngày Môi trường Thế giới năm 2025, do Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) phát động, mang chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” (Beat Plastic Pollution). Đây là lời kêu gọi khẩn thiết gửi tới toàn nhân loại về sự cấp bách của việc xử lý rác thải nhựa, một trong những thách thức môi trường lớn nhất của thế kỷ 21.

Theo thống kê từ UNEP, mỗi năm có hơn 400 triệu tấn nhựa được sản xuất trên toàn thế giới. Trong đó, khoảng một nửa là nhựa dùng một lần và chưa đến 10% được tái chế. Phần lớn rác thải nhựa kết thúc tại các bãi chôn lấp hoặc bị thải trực tiếp ra đại dương, đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển, an ninh lương thực và sức khỏe con người.

Chủ đề năm nay không chỉ nhằm nâng cao nhận thức mà còn thúc đẩy hành động cụ thể từ chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng để giảm thiểu sản xuất, tiêu dùng nhựa dùng một lần và tăng cường tái chế. Đây là một phần trong nỗ lực toàn cầu hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Nhựa: Từ tiện ích thành gánh nặng

Khi ra đời vào đầu thế kỷ 20, nhựa được coi là một cuộc cách mạng trong sản xuất và tiêu dùng. Đặc tính nhẹ, bền, giá rẻ và dễ tạo hình khiến nhựa có mặt trong hầu hết các lĩnh vực, từ y tế, điện tử, xây dựng cho đến bao bì thực phẩm. Tuy nhiên, sự phổ biến này nhanh chóng trở thành gánh nặng môi trường.

Một chiếc túi nilon chỉ được sử dụng trong vài phút nhưng có thể mất hàng trăm năm để phân hủy trong môi trường. Vi hạt nhựa đã xuất hiện ở khắp nơi, từ nguồn nước sinh hoạt, không khí chúng ta hít thở đến thực phẩm hằng ngày. Nhiều nghiên cứu cho thấy vi hạt nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể con người, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe lâu dài.

Chính vì vậy, việc “giải độc” cho hành tinh khỏi ô nhiễm nhựa đã trở thành ưu tiên hàng đầu trong các chính sách môi trường quốc tế.

Vai trò của Việt Nam trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa

Là quốc gia ven biển với hơn 3.200 km bờ biển, Việt Nam chịu nhiều tác động trực tiếp từ rác thải nhựa đại dương. Nhiều nghiên cứu quốc tế từng xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia có lượng rác thải nhựa ra biển cao. Trong bối cảnh đó, chính phủ đã ban hành nhiều chính sách mạnh mẽ nhằm giảm nhựa dùng một lần, tăng cường tái chế và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 cùng Nghị định 08/2022/NĐ-CP đã quy định rõ trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), yêu cầu doanh nghiệp phải tái chế hoặc đóng góp tài chính cho hoạt động tái chế bao bì và sản phẩm sau sử dụng. Đây được xem là bước đi quan trọng giúp Việt Nam hòa nhịp cùng nỗ lực toàn cầu chống ô nhiễm nhựa.

Bên cạnh đó, nhiều chiến dịch cộng đồng đã được triển khai, từ phong trào “Nói không với túi nilon” tại các siêu thị, đến các hoạt động thu gom rác thải nhựa ven biển. Những hoạt động này góp phần nâng cao nhận thức, đồng thời thúc đẩy sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng.

Doanh nghiệp và sứ mệnh thương hiệu dẫn dắt bền vững

Cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa không thể chỉ dừng lại ở chính sách nhà nước hay các phong trào cộng đồng. Doanh nghiệp, với vai trò là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng, cần đi đầu trong việc thay đổi mô hình sản xuất và tiêu dùng.

Tại Việt Nam, nhiều thương hiệu đã tiên phong phát triển các sản phẩm xanh như ống hút giấy, bao bì thân thiện môi trường, chai nhựa tái chế. Vinamilk, Coca-Cola, Nestlé hay các doanh nghiệp nội địa như Biti’s, BOO đều đang đầu tư mạnh mẽ vào sáng kiến xanh. Họ không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn tạo dựng hình ảnh thương hiệu dẫn dắt bền vững, được người tiêu dùng tin tưởng và ủng hộ.

Các thương hiệu này chứng minh rằng việc đầu tư vào kinh tế tuần hoàn và vật liệu tái chế không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn mở rộng cơ hội kinh doanh, gia tăng sự gắn bó với khách hàng, đặc biệt là thế hệ trẻ vốn ngày càng quan tâm đến tiêu dùng có trách nhiệm.

Từ nhựa tái chế đến kinh tế tuần hoàn

Một trong những hướng đi then chốt là biến nhựa thải thành nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. Mô hình kinh tế tuần hoàn đã được áp dụng tại nhiều quốc gia phát triển và đang dần lan rộng tại Việt Nam. Các sáng kiến như biến rác nhựa thành sợi dệt, tấm lợp, ván ép hay thậm chí nhiên liệu tái chế đang mở ra triển vọng mới cho ngành công nghiệp xanh.

Ngày Môi trường Thế giới 2025 nhấn mạnh rằng xử lý rác nhựa không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để các quốc gia phát triển bền vững hơn. Khi nhựa tái chế trở thành nguyên liệu có giá trị, các doanh nghiệp sẽ có thêm động lực tham gia, từ đó hình thành một vòng tuần hoàn khép kín, giảm phụ thuộc vào tài nguyên nguyên sinh.

Hướng đến một phong trào toàn diện và bao trùm

Để phong trào chống ô nhiễm nhựa đi vào thực chất, cần có sự tham gia của toàn xã hội. Chính phủ đưa ra chính sách và khung pháp lý, doanh nghiệp triển khai các giải pháp đổi mới sáng tạo, cộng đồng thực hiện thay đổi hành vi tiêu dùng.

Đặc biệt, việc không bỏ lại ai phía sau trong quá trình chuyển đổi là điều quan trọng. Nhiều người lao động trong ngành sản xuất nhựa, bao bì hay thu gom phế liệu cần được hỗ trợ đào tạo nghề mới, tiếp cận sinh kế bền vững. Điều này đảm bảo rằng cuộc chiến chống nhựa không chỉ bảo vệ môi trường mà còn gắn liền với công bằng xã hội.

Từ thông điệp đến hành động

Ngày Môi trường Thế giới 5/6/2025 với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng, mà còn là lời nhắc nhở toàn nhân loại rằng chúng ta không còn nhiều thời gian để hành động.

Việt Nam, cùng với các quốc gia khác, đang đứng trước cơ hội để chứng minh cam kết và trách nhiệm. Những thương hiệu dẫn dắt sự bền vững sẽ tiếp tục đóng vai trò tiên phong, biến thách thức rác thải nhựa thành động lực đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế xanh.

Nếu mỗi cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ cùng chung tay, việc hiện thực hóa một hành tinh không ô nhiễm nhựa hoàn toàn nằm trong tầm tay. Đây chính là thông điệp quan trọng nhất mà Ngày Môi trường Thế giới 2025 muốn gửi gắm.