Quy Định Mới Về Tái Chế: Cơ Hội Và Thách Thức Cho Doanh Nghiệp

Việt Nam đang từng bước siết chặt các chính sách liên quan đến bảo vệ môi trường, với trọng tâm là trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất và nhập khẩu (EPR). Theo Nghị định 05/2025/NĐ-CP mới được ban hành, doanh nghiệp sẽ phải tuân thủ tỷ lệ tái chế bắt buộc và quy cách tái chế nhằm giảm thiểu rác thải, tăng cường kinh tế tuần hoàn và hướng tới một nền kinh tế bền vững hơn.

Bước chuyển lớn trong chính sách tái chế

Nghị định 05/2025/NĐ-CP là một bản cập nhật quan trọng của Nghị định 08/2022/NĐ-CP, quy định rõ hơn về tỷ lệ tái chế và quy cách tái chế bắt buộc đối với sản phẩm và bao bì do doanh nghiệp sản xuất hoặc nhập khẩu. Theo đó, doanh nghiệp không chỉ phải thu gom và tái chế một tỷ lệ nhất định mà còn phải đảm bảo các tiêu chuẩn tái chế nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong việc giảm thiểu rác thải.

Tỷ lệ tái chế bắt buộc của từng loại sản phẩm, bao bì sẽ được điều chỉnh theo chu kỳ 3 năm nhằm đảm bảo phù hợp với các mục tiêu quốc gia về tái chế, bảo vệ môi trường và điều kiện kinh tế – xã hội. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ là cơ quan điều phối và điều chỉnh tỷ lệ tái chế này dựa trên các tiêu chí khoa học, thực tiễn sản xuất và tiêu chuẩn môi trường quốc tế.

Điểm đáng chú ý trong quy định mới là việc tái chế phế liệu nhập khẩu, bao bì công nghiệp thải loại và sản phẩm lỗi trong quá trình sản xuất sẽ không được tính vào tỷ lệ tái chế bắt buộc. Điều này đảm bảo rằng các doanh nghiệp không thể tận dụng nguồn chất thải có sẵn trong nội bộ để hoàn thành nghĩa vụ tái chế, mà thực sự phải đầu tư vào hệ thống tái chế sản phẩm sau tiêu dùng.

Quy cách tái chế mới – Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì?

Một trong những thay đổi quan trọng của Nghị định 05/2025/NĐ-CP là quy cách tái chế bắt buộc. Khác với trước đây khi doanh nghiệp chỉ cần đảm bảo tỷ lệ vật liệu hoặc nhiên liệu thu hồi, quy định mới yêu cầu các doanh nghiệp phải lựa chọn các giải pháp tái chế tối ưu cho từng loại sản phẩm và bao bì.

Để đáp ứng yêu cầu này, các doanh nghiệp cần phải:

• Đầu tư vào công nghệ tái chế hiện đại, giảm thiểu rác thải, tăng cường tỷ lệ vật liệu có thể tái sử dụng.
• Hợp tác với các đơn vị tái chế được cấp phép, đảm bảo quy trình tái chế đúng tiêu chuẩn môi trường.
• Xây dựng hệ thống thu gom sản phẩm, bao bì sau tiêu dùng một cách hiệu quả, thay vì phụ thuộc vào thị trường thu gom tự phát.

Cùng với đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ cập nhật danh sách các đơn vị tái chế đáp ứng tiêu chuẩn, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận đối tác phù hợp.

Những thay đổi quan trọng giúp minh bạch hóa hệ thống EPR

Một trong những cải tiến đáng kể trong Nghị định 05/2025/NĐ-CP là việc minh bạch hóa hệ thống Ủy quyền tái chế. Nhà sản xuất và nhập khẩu có thể tái chế sản phẩm của chính mình hoặc sản phẩm cùng loại do doanh nghiệp khác sản xuất, nhưng phải đáp ứng điều kiện tái chế theo quy định.

Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ công khai thông tin của các đơn vị tái chế trên Hệ thống thông tin EPR quốc gia, bao gồm:

• Tên đơn vị, địa chỉ, thông tin liên hệ.
• Giấy phép môi trường hoặc giấy phép môi trường thành phần.
• Danh mục sản phẩm và bao bì có thể tái chế.

Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng lựa chọn đối tác tái chế phù hợp và đảm bảo quy trình tái chế đúng tiêu chuẩn.

Cơ chế đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ Môi trường

Ngoài trách nhiệm tái chế trực tiếp, các doanh nghiệp có thể lựa chọn đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam để hỗ trợ các hoạt động phân loại, thu gom, tái chế và xử lý chất thải.

Số tiền đóng góp sẽ được doanh nghiệp kê khai và nộp trước ngày 20/4 hàng năm. Quỹ này sẽ được sử dụng để hỗ trợ các dự án tái chế, quản lý rác thải và thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt, toàn bộ quá trình sử dụng quỹ sẽ được công khai nhằm đảm bảo minh bạch và tránh thất thoát.

Những sửa đổi quan trọng này không chỉ giúp doanh nghiệp có thêm lựa chọn trong việc thực hiện trách nhiệm EPR mà còn đảm bảo rằng các khoản đóng góp tài chính được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.

Tác động đến doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu

Việc áp dụng quy định mới sẽ tạo ra áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc đầu tư vào công nghệ tái chế và xây dựng hệ thống thu gom sản phẩm sau tiêu dùng. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc hoạt động sản xuất theo hướng bền vững, nâng cao giá trị thương hiệu và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế.

Những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực tái chế sẽ có lợi thế lớn trong việc đạt các chứng nhận xanh, tiếp cận thị trường quốc tế và tạo niềm tin với người tiêu dùng. Ngược lại, những doanh nghiệp chậm trễ có thể gặp khó khăn khi đối mặt với các rào cản kỹ thuật trong xuất khẩu và áp lực từ các quy định bảo vệ môi trường ngày càng chặt chẽ.

Xu hướng phát triển bền vững – Cơ hội cho doanh nghiệp xanh

Cùng với các quy định mới, Chính phủ cũng đang khuyến khích mô hình kinh tế tuần hoàn, trong đó sản phẩm sau sử dụng được tái chế và quay lại chuỗi sản xuất thay vì trở thành rác thải.

Xu hướng này không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là một lợi thế cạnh tranh, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí sản xuất và gia tăng giá trị thương hiệu. Những doanh nghiệp đầu tư sớm vào công nghệ tái chế, phát triển mô hình thu gom sản phẩm cũ để tái sử dụng sẽ có cơ hội đón đầu xu hướng và dẫn dắt thị trường.

Việt Nam đang trên hành trình trở thành quốc gia tái chế tiên tiến

Việc sửa đổi và bổ sung các quy định về trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất và nhập khẩu là một bước đi cần thiết để Việt Nam tiến gần hơn đến mô hình nền kinh tế không rác thải.

Với những thay đổi quan trọng trong Nghị định 05/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp sẽ không chỉ chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình từ khi sản xuất đến khi tiêu dùng mà còn phải đảm bảo vòng đời sản phẩm không kết thúc trong bãi rác mà tiếp tục được tái sử dụng hoặc tái chế.

Trong tương lai, khi các quy định này được thực thi một cách chặt chẽ, Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia đi đầu Đông Nam Á về tái chế và phát triển bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, giảm phát thải và thúc đẩy nền kinh tế xanh.

Các doanh nghiệp cần nhanh chóng nắm bắt cơ hội, đầu tư vào công nghệ tái chế và xây dựng chiến lược phát triển bền vững để không chỉ tuân thủ quy định mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh trong thời đại mới.

Nhà sản xuất, nhập khẩu có trách nhiệm tái chế các sản phẩm, bao bì do mình sản xuất, nhập khẩu và đưa ra thị trường theo lộ trình sau:

1. Bao bì và các sản phẩm ắc quy, pin; dầu nhớt, dầu nhờn (dầu nhớt); săm lốp: Từ ngày 0/01/2024;

2. Sản phẩm điện, điện tử: Từ ngày 01/01/2025;

3. Phương tiện giao thông: Từ ngày 01/01/2027.

Bộ Tài nguyên và Môi trường trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định việc thải bỏ phương tiện giao thông trước ngày 01/01/2026.