Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế tín chỉ carbon, Vingroup, Vinamilk và Masan tăng tốc cho giai đoạn mới

Kể từ năm 2025, Việt Nam chính thức bước vào một giai đoạn phát triển mới khi sàn giao dịch tín chỉ carbon bắt đầu được thí điểm. Đây là bước đi có tính chất bản lề trong chiến lược giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời mở ra cơ hội kinh tế đáng kể cho cộng đồng doanh nghiệp trong nước. Theo đề xuất mới nhất từ Bộ Tài chính, việc miễn thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tín chỉ carbon lần đầu sau phát hành đang được xem là giải pháp thúc đẩy thị trường còn non trẻ này phát triển mạnh mẽ hơn. Đồng thời, hàng loạt tập đoàn lớn như Vingroup, Vinamilk và Masan đã sớm triển khai nhiều chương trình trung hòa carbon, thể hiện tầm nhìn dài hạn trong chuyển đổi xanh.

Động thái của Bộ Tài chính được đánh giá là phù hợp với xu hướng toàn cầu khi nhiều quốc gia đều áp dụng chính sách ưu đãi để tạo lực kéo ban đầu cho thị trường carbon nội địa. Thị trường này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí giảm phát thải mà còn tạo ra dòng thu đáng kể thông qua hoạt động giao dịch tín chỉ. Việc hình thành một cấu trúc thị trường minh bạch, đồng bộ và vận hành theo chuẩn quốc tế được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn thế giới tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng không.

Chính sách thuế mới và kỳ vọng tạo đà phát triển

Trong báo cáo trình Quốc hội, Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải và tín chỉ carbon lần đầu sau khi được phát hành. Đây được xem là chính sách hướng đến mục tiêu khuyến khích doanh nghiệp, cộng đồng và cá nhân tham gia vào hoạt động giảm phát thải một cách thực chất. Bộ cũng đề xuất miễn thuế với thu nhập từ chuyển nhượng trái phiếu xanh lần đầu và tiền lãi từ trái phiếu xanh, nhằm thúc đẩy nguồn vốn cho các dự án xanh trong nước.

Đề xuất trên xuất phát từ thực tế rằng thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam còn đang trong giai đoạn khởi động, trong khi hệ thống văn bản pháp lý dù đã hình thành nhưng vẫn cần tiếp tục được hoàn thiện. Việc hỗ trợ bằng cơ chế thuế sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận dễ hơn với hoạt động tạo và giao dịch tín chỉ. Đồng thời, chính sách này gia tăng sức hấp dẫn của thị trường carbon nội địa trong mắt nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trước đó, ngày 24 tháng 1 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 232 phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Đây là văn bản định hướng quan trọng, xác lập lộ trình phát triển gồm ba giai đoạn chính. Giai đoạn từ nay tới tháng 6 năm 2025 tập trung xây dựng hành lang pháp lý và cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho sàn giao dịch carbon. Giai đoạn hai, từ tháng 6 năm 2025 đến hết năm 2028, là giai đoạn vận hành thí điểm. Từ năm 2029 trở đi, Việt Nam sẽ chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước.

Mục tiêu của đề án là phát triển hệ thống giao dịch tín chỉ carbon minh bạch, hiệu quả và phù hợp với chuẩn quốc tế. Quan trọng hơn, đề án nhấn mạnh mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính theo cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định, nhưng vẫn đảm bảo chi phí thấp nhất cho doanh nghiệp và xã hội. Thị trường carbon vì vậy trở thành một công cụ kinh tế quan trọng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh.

Doanh nghiệp lớn chủ động đi trước đón đầu

Trong bối cảnh thị trường carbon còn đang trong quá trình định hình, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã chủ động triển khai các chương trình và dự án nhằm tạo ra tín chỉ carbon. Điều này chứng tỏ khả năng dự đoán xu hướng và sự chuẩn bị sớm của khối doanh nghiệp nội địa đối với một thị trường đầy tiềm năng.

Masan: Phục hồi sinh thái từ vùng mỏ

Từ năm 2016, Công ty Masan High Tech Materials đã phát động chương trình trồng cây phủ xanh các khu vực đất thải sau khai thác tại mỏ Núi Pháo. Đến năm 2023, doanh nghiệp đã trồng phủ xanh khoảng 58 hecta. Đây được xem là cách tiếp cận mang tính cấu trúc khi doanh nghiệp gắn hoạt động sản xuất với phục hồi hệ sinh thái. Không chỉ giảm phát thải trực tiếp, Masan còn tạo ra nền tảng để tích lũy tín chỉ carbon trong tương lai.

Đại diện doanh nghiệp cho biết họ đã chuẩn bị về mặt kỹ thuật và tài chính để tham gia giao dịch tín chỉ carbon ngay khi thị trường chính thức vận hành. Điều này cho thấy doanh nghiệp không chỉ chú trọng tới hoạt động tuân thủ mà còn hướng đến mục tiêu trở thành một trong những đơn vị tiên phong trong thị trường carbon nội địa.

Vinamilk: Từ trồng cây đến trung hòa carbon

Vinamilk cũng nhanh chóng đón đầu xu hướng khi triển khai chương trình trồng mới một triệu cây xanh và tiếp tục gia tăng quy mô trong các năm tiếp theo. Doanh nghiệp đặt mục tiêu cắt giảm 15 phần trăm lượng khí nhà kính vào năm 2027 và đạt tổng mức trung hòa khoảng 55 phần trăm vào năm 2035. Một số loại cây đặc biệt được ưu tiên trồng như cây mắm vì khả năng hấp thụ carbon lớn và giúp bảo vệ đất cho người dân vùng ven biển.

Vinamilk cũng thể hiện khả năng tiên phong khi nghiên cứu phương án bán tín chỉ carbon nếu lượng khí nhà kính được hấp thụ lớn hơn lượng phát thải trong tương lai. Với quy mô sản xuất và hệ thống trang trại trải dài trên cả nước, doanh nghiệp được đánh giá có tiềm năng lớn trong việc tạo ra tín chỉ dựa trên hoạt động phục hồi sinh thái và giảm phát thải trong chăn nuôi.

Vingroup: Xây dựng hạ tầng xanh và tham vọng tiến ra quốc tế

Tập đoàn Vingroup thể hiện quyết tâm mạnh mẽ khi thành lập các tổ công tác chuyên trách về phát triển tín chỉ carbon. Không chỉ dừng ở phạm vi trong nước, Vingroup còn hướng tới giao dịch tín chỉ ở thị trường quốc tế. Những biên bản ghi nhớ ký kết với nhiều địa phương như Đà Nẵng, Lào Cai và Bắc Giang trong đầu năm 2025 là bằng chứng cho thấy tầm nhìn dài hạn này.

V Green, công ty phát triển mạng lưới trạm sạc cho xe điện thuộc hệ sinh thái Vingroup, đã ký thỏa thuận với các đối tác quốc tế nhằm xây dựng hệ thống trạm sạc thông minh, sử dụng năng lượng sạch và có khả năng tạo tín chỉ carbon. Mô hình này được đánh giá phù hợp với xu hướng toàn cầu, nơi mỗi cơ sở hạ tầng xanh đều có thể trở thành nguồn tạo tín chỉ.

Trong bối cảnh này, Vingroup cùng các doanh nghiệp lớn khác đóng vai trò tương tự như một thương hiệu dẫn dắt bền vững trong nước khi không chỉ tạo tác động môi trường tích cực mà còn góp phần hình thành thị trường carbon còn non trẻ của Việt Nam.

Thị trường tín chỉ carbon: Công cụ tài chính mới và động lực cho phát triển bền vững

Theo các chuyên gia, tín chỉ carbon là loại giấy phép đặc biệt cho phép chủ sở hữu phát thải một tấn khí CO₂ hoặc khí nhà kính khác trong danh mục kiểm soát. Tín chỉ có thể giao dịch trên thị trường và mang lại nguồn thu đáng kể cho các cá nhân và tổ chức tham gia hoạt động giảm phát thải. Trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng nền kinh tế carbon thấp, tín chỉ carbon đóng vai trò như một công cụ kinh tế giúp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng tiết kiệm chi phí và tối ưu hiệu quả sử dụng năng lượng.

Bên cạnh đó, nhiều quốc gia đã áp dụng ưu đãi thuế để cải thiện mức độ hấp dẫn của thị trường carbon. Thái Lan miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong ba kỳ kế toán cho các dự án giảm phát thải đăng ký trong giai đoạn 2023 tới 2027. Malaysia, dù không miễn thuế hoàn toàn, nhưng cho phép khấu trừ chi phí lên tới ba trăm nghìn RM cho doanh nghiệp tham gia sàn giao dịch carbon, nhằm khuyến khích nguồn lực tư nhân đầu tư vào các dự án xanh.

Việt Nam đang đi theo xu hướng này khi cân nhắc miễn thuế cho giao dịch tín chỉ carbon lần đầu. Điều này giúp nâng cao hiệu quả kinh tế của các dự án giảm phát thải, đồng thời động viên doanh nghiệp tiếp tục đầu tư vào quá trình chuyển đổi xanh. Khi khung pháp lý hoàn thiện, chi phí tạo tín chỉ giảm và mức độ minh bạch tăng, thị trường carbon tại Việt Nam có thể trở thành điểm đến hấp dẫn của nhà đầu tư quốc tế.

Về dài hạn, thị trường tín chỉ carbon còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về trách nhiệm môi trường. Việc người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội tham gia vào các hoạt động giảm phát thải sẽ tạo ra những tác động tích cực trên diện rộng. Đây chính là nền tảng để hình thành các thương hiệu dẫn dắt bền vững trong nhiều lĩnh vực từ năng lượng, nông nghiệp đến công nghiệp, giúp Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng không.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội quan trọng để phát triển thị trường carbon theo cách hiệu quả và bền vững.

Đề xuất miễn thuế của Bộ Tài chính mang ý nghĩa mở đường, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng tham gia vào hoạt động giảm phát thải. Các tập đoàn lớn như Vingroup, Vinamilk và Masan đã nhanh chóng bắt nhịp với xu hướng này và thể hiện khả năng thích ứng chủ động.

Thị trường tín chỉ carbon không chỉ là một công cụ kinh tế mà còn là đòn bẩy để xây dựng chiến lược dài hạn, hướng đến phát triển xanh. Khi nhà nước và doanh nghiệp cùng đồng hành, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về kinh tế carbon thấp. Với khả năng bứt phá mạnh mẽ trong thời gian tới, tín chỉ carbon sẽ trở thành một trong những thị trường trọng tâm, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.