Solano Energy và lời giải công nghệ cho bài toán tối ưu điện mặt trời

Trong bức tranh chuyển dịch sang kinh tế xanh, năng lượng sạch đã trở thành một trong những chủ đề trung tâm tại Việt Nam. Từ những mái nhà phủ kín tấm quang điện cho đến các trang trại điện mặt trời công suất lớn, nguồn năng lượng đến từ mặt trời đang dần thay đổi cách chúng ta sản xuất và tiêu thụ điện. Tuy vậy, sự biến thiên theo thời tiết và theo thời điểm trong ngày khiến điện mặt trời khó phát huy hết tiềm năng nếu không có giải pháp lưu trữ và điều phối hiệu quả.

Ở giao điểm giữa công nghệ, năng lượng và tư duy phát triển bền vững, Solano Energy xuất hiện như một ví dụ tiêu biểu cho cách một doanh nghiệp trẻ có thể tham gia giải bài toán lớn của hệ thống điện quốc gia. Không chỉ đơn thuần cung cấp pin lưu trữ cho các tòa nhà và hộ gia đình, Solano Energy đang xây dựng một mô hình năng lượng thông minh, kết nối các điểm lưu trữ phân tán thành một nhà máy điện ảo có khả năng tương tác linh hoạt với lưới điện.

Trong bối cảnh đó, Solano Energy không chỉ là một start up công nghệ theo nghĩa truyền thống mà còn có tiềm năng trở thành một thương hiệu dẫn dắt sự bền vững trong lĩnh vực năng lượng phân tán, nơi những quyết định công nghệ có thể tạo ra tác động tích cực lâu dài cho cả hệ thống.

Bối cảnh năng lượng Việt Nam và nhu cầu chuyển đổi mô hình

Nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng mạnh về công nghiệp và dịch vụ. Điện năng vì thế trở thành yếu tố nền tảng cho mọi hoạt động sản xuất. Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành Solano Energy, chia sẻ rằng trong gia đình anh, câu nói quen thuộc từ bố mẹ là điện chính là bánh mì của công nghiệp. Không có điện ổn định và đủ về công suất, rất khó để duy trì đà tăng trưởng.

Theo phân tích của anh, thống kê sơ bộ cho thấy để tăng thêm một điểm phần trăm tổng sản phẩm trong nước, hệ thống phải tăng thêm hai điểm phần trăm về nguồn cấp điện. Điều đó có nghĩa là nếu GDP tăng khoảng bảy phẩy năm phần trăm thì ngành điện phải tăng trưởng xấp xỉ mười lăm phần trăm. Việc duy trì mức tăng trưởng như vậy trong thời gian dài sẽ là thách thức rất lớn nếu vẫn tiếp tục dựa chủ yếu vào mô hình nhà máy điện tập trung sử dụng năng lượng hóa thạch.

Trong khoảng thời gian từ hai nghìn mười tám đến hai nghìn hai mươi, điện mặt trời tại Việt Nam đã bùng nổ nhờ cơ chế mua điện ưu đãi. Tuy nhiên, khi cơ chế này dừng lại, thị trường ghi nhận sự chững lại nhất định. Nhiều dự án điện mặt trời chưa được khai thác vận hành tối ưu. Từ góc độ công nghệ, tiến sĩ Trần Tuấn Anh cho rằng hệ thống điện mặt trời tại Việt Nam vẫn còn thiếu hai mảnh ghép quan trọng, đó là công nghệ lưu trữ điện và công nghệ kết nối mạng lưới điện mặt trời theo mô hình phân tán.

Chính khoảng trống này mở ra không gian cho những doanh nghiệp như Solano Energy thử nghiệm các mô hình mới, kết hợp pin lưu trữ với phần mềm điều phối để tạo ra mạng lưới năng lượng thông minh.

Hành trình của Solano Energy từ ý tưởng đến nền tảng công nghệ

Solano Energy được thành lập vào năm hai nghìn hai mươi hai bởi các kỹ sư Việt Nam từng học tập và nghiên cứu tại các trường đại học danh tiếng như Oxford và Cambridge. Đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành là tiến sĩ Trần Tuấn Anh, kỹ sư công nghệ điều khiển, người từng tham gia phát triển nhà máy điện, động cơ máy bay và đầu tư vào hơn hai mươi công ty công nghệ.

Đồng sáng lập còn lại là anh Phạm Anh Khoa, đảm nhiệm vai trò Giám đốc thương mại, cũng là cái tên quen thuộc trong giới khởi nghiệp khi là đồng sáng lập của một doanh nghiệp giáo dục công nghệ. Sự kết hợp giữa nền tảng kỹ thuật, kinh nghiệm quốc tế và hiểu biết về thị trường Việt Nam đã tạo tiền đề cho cách tiếp cận khác biệt của Solano Energy.

Ngay từ đầu, đội ngũ sáng lập xác định mục tiêu dài hạn không chỉ là kinh doanh pin lưu trữ mà là góp phần hỗ trợ ngành điện chuyển đổi từ mô hình sản xuất tập trung sang mô hình sản xuất phân tán sử dụng nhiều nguồn năng lượng tái tạo. Nói cách khác, Solano muốn xây dựng một nền tảng năng lượng thông minh với các điểm lưu trữ phân tán, giúp tối ưu vận hành lưới điện và khai thác tối đa công suất của điện mặt trời.

Ở góc độ thương hiệu, hướng đi này đưa Solano tiến gần hơn tới hình ảnh của một thương hiệu dẫn dắt bền vững, nơi mục tiêu kinh doanh đi cùng mục tiêu giảm phát thải và gia tăng hiệu quả sử dụng năng lượng cho toàn xã hội.

Mô hình năng lượng thông minh với pin lưu trữ phân tán

Cách tiếp cận của Solano Energy dựa trên ý tưởng đơn giản nhưng có ý nghĩa chiến lược. Các tòa nhà, chung cư và hộ gia đình khi lắp đặt pin lưu trữ của Solano vừa là người sử dụng điện, vừa là trạm lưu trữ. Nếu các công trình này có lắp đặt điện mặt trời mái nhà, phần điện tạo ra sẽ được lưu trữ vào pin trước khi hòa vào lưới. Khi cần, lượng điện này có thể được sử dụng trực tiếp cho nhu cầu sinh hoạt hoặc cung cấp trở lại cho hệ thống.

Mảnh ghép đầu tiên trong mô hình của Solano là hệ thống pin lưu trữ sử dụng công nghệ LFP, dòng pin lithium thế hệ mới đang được nhiều hãng xe điện trên thế giới sử dụng. Theo giới thiệu, loại pin này có độ bền cao, khả năng chống cháy nổ và chống đâm thủng tốt, phù hợp với môi trường dân dụng và đô thị. Đối tượng khách hàng mà Solano hướng đến là các tòa nhà quy mô nhỏ và các hộ gia đình có nhu cầu tối ưu chi phí điện hoặc đã đầu tư điện mặt trời.

Mảnh ghép thứ hai là nền tảng phần mềm kết nối, quản lý toàn bộ hệ thống pin lưu trữ hoạt động như một nhà máy điện ảo. Khi được kết nối đồng bộ, hàng trăm hay hàng nghìn bộ pin lưu trữ tại các địa điểm khác nhau có thể được điều phối như một nguồn điện lớn, có khả năng tương tác linh hoạt với lưới điện. Hệ thống có thể nhận điện dư vào thời điểm thấp điểm và cung cấp lại vào thời điểm cao điểm, giống như một bể chứa năng lượng.

Giống như việc trữ nước trong hồ chứa để sử dụng khi khan hiếm, pin lưu trữ năng lượng trở thành một hạ tầng hữu ích trong từng công trình, đồng thời là tài nguyên quan trọng cho cả hệ thống điện.

Điện là bánh mì của công nghiệp và bài toán tăng trưởng nguồn cung

Trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, nhu cầu về điện năng sẽ tiếp tục tăng mạnh trong nhiều năm tới. Như phân tích của tiến sĩ Trần Tuấn Anh, nếu tiếp tục phát triển theo mô hình truyền thống, chúng ta buộc phải xây thêm nhiều nhà máy điện công suất lớn và hệ thống truyền tải quy mô toàn quốc. Việc này đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ, thời gian xây dựng dài và đi kèm tác động môi trường đáng kể.

Ở chiều ngược lại, năng lượng mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác đang phát triển nhanh nhưng lại chịu hạn chế lớn về tính ổn định. Mặc dù tổng công suất lắp đặt điện mặt trời đã chiếm khoảng hai mươi phần trăm tổng công suất hệ thống, do yếu tố biến thiên của thời tiết và thời gian trong ngày, tỉ lệ đóng góp thực tế chỉ khoảng mười phần trăm trong sản lượng điện sử dụng.

Để thu hẹp khoảng cách giữa công suất lắp đặt và sản lượng thực tế, cần có một hệ thống lưu trữ hiệu quả. Nếu mỗi hộ gia đình, tòa nhà đều có pin lưu trữ, hệ thống điện sẽ có thêm hàng loạt điểm đệm linh hoạt. Vào thời điểm nắng tốt, điện từ mái nhà sẽ được lưu lại thay vì phải cắt giảm. Vào giờ cao điểm, lượng điện này có thể được đưa vào lưới nhằm giảm áp lực cho nguồn phát truyền thống.

Giải pháp phân tán này không chỉ giúp tối ưu hiệu quả khai thác điện mặt trời mà còn giảm bớt nhu cầu đầu tư vào hạ tầng nguồn và lưới truyền tải ở quy mô quá lớn.

Năng lượng phân tán và nhà máy điện ảo trong lòng đô thị

Một cách hình dung khác được đội ngũ Solano Energy đưa ra là so sánh giữa một nhà máy điện truyền thống với một mạng lưới hệ thống điện mặt trời mái nhà. Thay vì xây dựng một nhà máy điện một trăm megawatt ở một vị trí cố định, có thể chia thành một nghìn hệ thống điện mặt trời mái nhà, mỗi hệ thống có công suất nhỏ nhưng tổng công suất cộng lại vẫn xấp xỉ một trăm megawatt.

Khi đi kèm pin lưu trữ, các hệ thống phân tán này có khả năng tận dụng gần như toàn bộ lượng điện được tạo ra thay vì phải cắt giảm do lưới quá tải vào những thời điểm nhất định. Điểm đặc biệt là các hệ thống này được đặt ngay tại nơi tiêu thụ lớn là khu dân cư, khu đô thị, tòa nhà dịch vụ. Điều đó giúp giảm tổn thất truyền tải và cho phép quản lý năng lượng ở quy mô thành phố hoặc khu vực mà không nhất thiết phải điều tiết ở mức độ toàn quốc.

Về phía ngành điện, mô hình này mở thêm một lớp dịch vụ mới. Thay vì phải đầu tư toàn bộ nguồn lực cho nhà máy và lưới, đơn vị vận hành có thể hợp tác với những doanh nghiệp như Solano để sử dụng dữ liệu, hạ tầng lưu trữ và khả năng điều phối sẵn có. Đây là cách tiếp cận vừa giảm áp lực đầu tư, vừa nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu.

Ở góc nhìn dài hạn, những mô hình này nếu được triển khai đồng bộ sẽ góp phần đưa Solano trở thành một trong các thương hiệu dẫn dắt bền vững trong lĩnh vực công nghệ năng lượng phân tán tại Việt Nam.

Thành phố Hồ Chí Minh và tiềm năng trở thành phòng thí nghiệm năng lượng thông minh

Theo chia sẻ của tiến sĩ Trần Tuấn Anh, mô hình năng lượng phân tán chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi mật độ lắp đặt hệ thống lưu trữ trong khu vực đủ cao. Nếu số lượng hệ thống ít và phân tán ở nhiều tỉnh thành khác nhau, việc điều phối vẫn phụ thuộc nhiều vào lưới truyền tải chung, từ đó giảm ý nghĩa của mô hình.

Vì vậy, Solano Energy đặt mục tiêu lựa chọn những đô thị lớn có mật độ tiêu thụ điện cao và hạ tầng tòa nhà dày đặc để triển khai thí điểm. Thành phố Hồ Chí Minh với tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu điện cao và số lượng lớn công trình nhà ở, trung tâm thương mại, tòa nhà văn phòng là khu vực lý tưởng cho mô hình này.

Mục tiêu của Solano là đưa hệ thống pin lưu trữ vào càng nhiều tòa nhà quy mô nhỏ trong thành phố càng tốt. Doanh nghiệp dự kiến sẽ hợp tác với các chủ đầu tư khu đô thị từ năm mươi đến hai trăm căn hộ, cùng các nhà thầu xây dựng, kiến trúc sư và đơn vị thiết kế nội thất để tích hợp giải pháp lưu trữ năng lượng ngay từ giai đoạn thiết kế công trình.

Khi hệ thống được triển khai theo cụm như vậy, mỗi khu vực đô thị có thể trở thành một mạng lưới năng lượng nhỏ, vừa tự cung cấp một phần nhu cầu, vừa kết nối với lưới điện quốc gia theo cách linh hoạt hơn.

Khi doanh nghiệp năng lượng trở thành thương hiệu dẫn dắt sự bền vững

Trong bối cảnh vai trò của doanh nghiệp đối với xã hội đang được nhìn nhận sâu rộng hơn, các giải pháp như của Solano Energy không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn liên quan chặt chẽ đến chiến lược thương hiệu. Một doanh nghiệp chủ động giải quyết bài toán tối ưu điện mặt trời, giảm áp lực cho lưới điện và thúc đẩy khai thác năng lượng tái tạo hiệu quả hơn, về bản chất đang góp phần giảm phát thải và nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống năng lượng.

Khi các giải pháp đó được triển khai một cách nhất quán, có thể đo lường bằng số liệu cụ thể, doanh nghiệp dần tiến gần đến hình ảnh của một thương hiệu dẫn dắt sự bền vững trong ngành. Không chỉ dừng lại ở thông điệp truyền thông, giá trị bền vững được thể hiện trong chính cách Solano thiết kế sản phẩm, lựa chọn đối tác và đàm phán với các bên liên quan như cơ quan quản lý hay đơn vị vận hành lưới điện.

Trong tương lai, nếu mô hình pin lưu trữ phân tán và nhà máy điện ảo được công nhận trong khung chính sách, Solano Energy hoàn toàn có thể trở thành điểm tham chiếu cho những doanh nghiệp khác cùng tham gia thị trường. Khi đó, vai trò thương hiệu dẫn dắt bền vững không chỉ nằm ở lĩnh vực thời trang hay tiêu dùng nhanh mà còn mở rộng sang các ngành hạ tầng thiết yếu như năng lượng.

Thách thức chính sách và nhu cầu hợp tác đa bên

Dù tiềm năng rất lớn, chính đội ngũ sáng lập Solano Energy cũng nhìn nhận rằng đây không chỉ là câu chuyện kỹ thuật. Việc kết nối hàng nghìn hệ thống pin lưu trữ dân dụng thành một nhà máy điện ảo đòi hỏi cơ chế pháp lý, quy chuẩn vận hành và mô hình hợp tác phù hợp giữa doanh nghiệp tư nhân và đơn vị quản lý nhà nước.

Hiện nay, nhiều quốc gia như Mỹ, Anh hay Úc đã triển khai thành công các mô hình tương tự, cho phép hệ thống lưu trữ phân tán tham gia thị trường điện theo những cơ chế linh hoạt. Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm quốc tế nhưng cần xây dựng khung chính sách phù hợp với bối cảnh riêng về hạ tầng, quy mô thị trường và mức độ phát triển công nghệ.

Về phía Solano, doanh nghiệp đang trong quá trình nghiên cứu và đối thoại với cơ quan quản lý để giới thiệu mô hình nhà máy điện ảo và đề xuất phương án kết nối với lưới điện hiện hữu. Đây là bước đi quan trọng, bởi chỉ khi hệ thống được công nhận là một phần của hạ tầng năng lượng, các giải pháp công nghệ mới có thể phát huy hết giá trị.

Điều này cho thấy để một doanh nghiệp công nghệ trở thành thương hiệu dẫn dắt sự bền vững, rất cần sự đồng hành của khung chính sách và sự tham gia của nhiều bên liên quan. Bền vững, trong trường hợp này, không chỉ là việc tối ưu sản phẩm cho khách hàng cuối mà còn là quá trình kiến tạo hệ sinh thái.

Kết luận Solano Energy và tương lai năng lượng thông minh tại Việt Nam

Từ những phân tích và chia sẻ của đội ngũ sáng lập, có thể thấy Solano Energy đang đặt những viên gạch đầu tiên trên con đường xây dựng một mô hình năng lượng thông minh dựa trên lưu trữ phân tán. Dù mới thành lập, doanh nghiệp đã lựa chọn cho mình một hướng đi dài hạn, gắn liền với bài toán chiến lược của ngành điện quốc gia.

Trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục mở rộng công nghiệp, nhu cầu điện tăng nhanh và áp lực giảm phát thải ngày càng lớn, các giải pháp tận dụng tối đa nguồn điện mặt trời và năng lượng tái tạo nói chung sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng. Những mô hình như Solano Energy không chỉ góp phần giải quyết bài toán kỹ thuật và kinh tế, mà còn mở ra một hướng tiếp cận mới về vai trò của doanh nghiệp trong phát triển bền vững.

Nếu tiếp tục duy trì được định hướng hiện tại, cùng với sự hỗ trợ thích hợp từ chính sách và sự tham gia của thị trường, Solano Energy hoàn toàn có cơ hội trở thành một trong những thương hiệu dẫn dắt sự bền vững trong lĩnh vực năng lượng tại Việt Nam. Khi đó, pin lưu trữ không chỉ là một thiết bị đặt trong góc nhà mà sẽ trở thành một phần của hạ tầng năng lượng tương lai, nơi mỗi tòa nhà, mỗi hộ gia đình vừa là người tiêu dùng, vừa là người góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và gìn giữ môi trường.